سامانه هوشمند سوخت یکی از مهمترین زیرساختهای مدیریت توزیع سوخت در کشور است که طی سالهای اخیر دستخوش تحولات قابلتوجهی شده است. با وجود طرحهایی برای جایگزینی کارتهای سوخت با کارتهای بانکی، همچنان این سامانه نقش کلیدی در کنترل مصرف، توزیع هدفمند سوخت و مقابله با قاچاق ایفا میکند. در این مقاله به بررسی آخرین تغییرات، موانع احتمالی برای توسعه آن و روشهای استفاده بهینه از خدمات سامانه هوشمند سوخت پرداختهایم.
چرا سامانه هوشمند سوخت همچنان باقی مانده است؟
عباس باصفا، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش و پالایش فرآوردههای نفتی، صراحتاً اعلام کرده است که حذف این سامانه در آینده نزدیک مطرح نیست. طبق گفته وی، اگرچه طرح انتقال سهمیه به کارتهای بانکی در قانون بودجه ۱۴۰۴ دیده شده، اما مشکلات فنی و امنیتی متعددی مانع از اجرای سریع آن میشود.
وی تأکید کرد: «پیادهسازی این طرح نیازمند هماهنگی میان نهادهایی مانند بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه است. همچنین ملاحظات پدافندی و امنیتی فراوانی نیز باید در نظر گرفته شود.»
خدمات جدید سامانه هوشمند سوخت برای کاربران
با توسعه نسخه جدید این سامانه، کاربران اکنون میتوانند از خدمات بهروز و آنلاین آن بهرهمند شوند. مهمترین تحولات اخیر عبارتند از:
🔹 ثبت درخواست و رهگیری آنلاین کارت سوخت
از طریق پلتفرم اینترنتی fcs.niopdc.ir، مالکان خودرو میتوانند به سادگی نسبت به ثبت درخواست کارت سوخت اولیه یا المثنی اقدام کنند. پیگیری وضعیت درخواست نیز به صورت آنی از همین درگاه قابل انجام است.
🔹 کاهش چشمگیر زمان صدور کارت
یکی از گلههای اصلی کاربران زمان طولانی صدور کارت المثنی بود که اکنون به کمتر از ۱۰ روز کاهش یافته است. این بهروزرسانی در معماری سامانه موجب بهبود چشمگیر تجربه کاربری شده است.
🔹 تغییر در نحوه دریافت رمز کارت
برای افزایش امنیت، رمز کارت سوخت بهجای چهار رقم آخر کد ملی، اکنون به صورت تصادفی تولید شده و از طریق پیامک به مالک ارسال میشود. در صورت عدم دریافت پیامک، کاربران میتوانند با مراجعه به سامانه، رمز خود را مشاهده کنند.
میزان سهمیه و نحوه تخصیص سوخت در سامانه هوشمند
در حال حاضر، سامانه هوشمند سوخت به هر خودرو شخصی ماهانه ۶۰ لیتر بنزین یارانهای با نرخ ۱۵۰۰ تومان و ۱۰۰ لیتر بنزین آزاد با نرخ ۳۰۰۰ تومان اختصاص میدهد. این سهمیهبندی با هدف جلوگیری از مصرف بیرویه و بهینهسازی منابع انرژی انجام میشود.
باصفا در این خصوص تأکید کرد: «استفاده از کارت سوخت شخصی یکی از ابزارهای مهم برای مدیریت مصرف و مبارزه با قاچاق است. ما از مردم میخواهیم که از کارت شخصی خود برای سوختگیری استفاده کنند.»
نقش سامانه هوشمند سوخت در مبارزه با قاچاق
یکی از چالشهای اصلی دولت، کنترل قاچاق سوخت است که در بسیاری از موارد از طریق کارتهای آزاد در جایگاهها انجام میشود. با استفاده عمومی از کارتهای شخصی و اتصال آن به سامانه هوشمند، میتوان بهراحتی الگوهای مصرف غیرعادی را شناسایی کرده و جلوی سوءاستفادهها را گرفت.
روشهای نوین استفاده از خدمات سامانه
نسخه جدید سامانه، امکان بهرهگیری از شیوههای متنوع مانند اپلیکیشن موبایل، ووچر بانکی، توکن دیجیتال و کارت فیزیکی سوخت را برای کاربران فراهم کرده است. این تنوع روشها به افزایش دسترسیپذیری و رضایتمندی کاربران کمک زیادی کرده است.
آینده سامانه هوشمند سوخت: جایگزینی یا تقویت؟
در حالی که در قانون بودجه ۱۴۰۴ بحث انتقال سهمیه به کارتهای بانکی مطرح شده، اما به گفته مدیران مربوطه، این موضوع نیازمند یکپارچهسازی گسترده میان زیرساختهای بانکی و سامانه هوشمند سوخت است. همچنین تضمین امنیت و مقاومت سامانه در شرایط بحرانی از جمله ملاحظات مهم پدافندی است که باید پیش از هرگونه اجرای سراسری بررسی شود.
جمعبندی
سامانه هوشمند سوخت همچنان یکی از مؤثرترین ابزارهای کنترل و توزیع سوخت در کشور به شمار میرود. با تحولاتی نظیر تسریع در فرآیند صدور کارت، افزایش امنیت رمز، و توسعه خدمات آنلاین، این سامانه گام بلندی در جهت ارتقاء خدمات عمومی و مقابله با قاچاق برداشته است. هرچند آینده آن به تصمیمات کلان و بررسیهای فنی و امنیتی وابسته است، اما در حال حاضر بهترین گزینه برای مدیریت بهینه مصرف سوخت در کشور به حساب میآید.
